De dominee komt voorbij
Afbeelding 30
In de 18e eeuw, voor de komst van de Fransen, werden de katholieken in de Generaliteitslanden achtergesteld (zie venster 13 en 15). Openbare functies in bestuur en onderwijs waren voor hen niet weggelegd. Toch bleef de bevolking volharden in hun katholieke geloof. Ook de komst van dominees uit de noordelijke gewesten konden daar nauwelijks verandering in aanbrengen. Een van deze dominees die actief was in het Brabantse gebied was dominee Stephanus Hanewinkel.
Stephanus Hanewinkel werd op 30 september 1766 in Nuenen geboren. Zijn voorouders kwamen oorspronkelijk uit het Noord-Duitse Bremen. Vanaf 1654 komen vele telgen uit dit geslacht voor in de Brabantse Meierij en het Peelland. In 1789 krijgt hij zijn eerste aanstelling als predikant in Bakel. In 1799 keert hij Brabant (tijdelijk) de rug toe en wordt hij dominee in de buurt van Alkmaar. In deze periode schrijft hij zijn bekende boek “Reize door de Majorij”.
Het is het boek waardoor hij in het hele oostelijke deel van Brabant bekend zal blijven.
Het is een beschrijving van zijn mening over de katholieke Brabanders. Zijn woorden getuigen daarin van grote minachting. Zo schrijft hij over de Eindhovenaren:
“Kundige luiden vindt men hier niet. Eigenbelang en afgunscht heerscht er in eenen hoogen trap. Met een woord: in kleeding, spreecken, godsdienst, bijgeloof, onkunde, snapachtigheid enz. zijn zij volmaakte Brabanders, en met dit woord zeg ik U alles”.
Over de Helmonders schrijft hij :
“Onder de Roomschen is volstrekt geen geleerdheid te vinden. Over het algemeen zijn de Advocaaten zeer onkundig en de Doctors in de Medicijnen enkel Practici, en hoe kan het ook anders, wijl zij allen op den ellendigen Akademie van Leuven gestudeerd hebben”.
Ondanks deze minder fraaie mening over Brabanders keert hij toch al in 1802 terug naar Brabant; naar Vierlingsbeek. Tussen 1811 en 1818 is hij werkzaam in Friesland. In 1818 keert hij opnieuw terug naar Brabant; Ravenstein dit keer. Daar blijft hij dominee tot 1841. In dat jaar geeft hij het vaandel door aan zijn zoon. Hij blijft in Ravenstein wonen tot zijn dood in 1856. Het huis waar hij woonde (Kasteelseplaats 1) heet nu nog het “Domineeshuis”. Ds. Hanewinkel werd begraven naast de Hervormde Kerk (afb. 30.) en later herbegraven op het Ravelijn aan het Pollekespad.